Bilim insanları, Evren‘in genişlemesini sağlayan Karanlık Güç isimli gizemli gücün vakitle değişebileceğini buldu.
Henüz erken etap bulgusu, kısmen Albert Einstein tarafından geliştirilen mevcut teoriyle çelişiyor.
Bu sonuçları doğrulamak için daha fazla bilgiye muhtaçlık duyuluyor fakat araştırmaya dahil olan bilim insanları ortasında heyecan artıyor.
Bazıları, bir kuşaktır astronomideki en büyük keşiflerden birinin eşiğinde olabileceklerine inanıyor.
Bu keşif, vakit ve yerin tabiatı dahil olmak üzere Cihan ile ilgili anlayışımızının temelini yine düşünmeye zorlayabilir.
Çalışmaya katılan en temkinli ve saygın araştırmacılardan kimileri, örneğin University College London’dan Prof. Ofer Lahav bile, artan delillerin kendisini heyecanlandırdığını söylüyor.
BBC’ye verdiği demeçte, “Bu dramatik bir an. Cihan ile ilgili anlayışımızda bir paradigma değişimine tanıklık ediyor olabiliriz” dedi.
Karanlık Güç’ün 1998’deki keşfi kendi başına bir ihtilal niteliğindeydi. O vakte kadar, Cihan’ı oluşturan Büyük Patlama’dan sonra, genişlemesinin yerçekimi kuvveti altında yavaşlayacağı görüşü hakimdi.
Ancak ABD’li ve Avustralyalı bilim insanlarının müşahedeleri, genişlemenin aslında hızlandığını buldu. Bunu yönlendiren kuvvetin ne olduğunu bilmedikleri için buna Karanlık Güç dediler.
Bilimin en büyük gizemlerinden biri olan Karanlık Güç’ün ne olduğunu bilmesek de gökbilimciler onu ölçebilir ve Cihan’ın tarihindeki farklı noktalarda galaksilerin birbirinden uzaklaşma suratlarını gözlemleyerek değişip değişmediğini anlayabilirler.
Tucson, Arizona yakınlarındaki Kit Peak Ulusal Gözlemevi’ndeki Karanlık Güç Spektroskopik Aleti (DESI) de dahil olmak üzere bu alanda cevaplar bulmak üzere birkaç deney yapıldı.
DESI 5.000 optik fiberden oluşuyor. Bunların her biri yüksek süratte galaksileri tarayan ve robotik olarak denetim edilen farklı birer teleskop.
DESI araştırmacıları geçtiğimiz yıl, karanlık gücün uyguladığı kuvvetin vakitle değiştiğine dair ipuçları bulduklarında, birçok bilim insanı bunun ortadan kalkacak bir data sapması olduğunu düşündü.
Ancak bir yıl sonra bu sapma büyüdü.
Portsmouth Üniversitesi’nden Prof. Seshadri Nadathur, “Kanıtlar artık eskisinden daha güçlü. Ayrıyeten birinci yıla kıyasla birçok ek test yaptık ve bunlar bize sonuçların hesaba katmadığımız, bilgilerdeki bilinmeyen bir tesirden kaynaklanmadığı konusunda inanç veriyor” dedi.
‘Büyük bir keşfe gerçek ilerliyor olma ihtimalimiz var’
Veriler şimdi bir keşif olarak tanımlanmalarını sağlayacak eşiği geçmedi, fakat Edinburgh Üniversitesi’nden İskoçya Kraliyet Astronomu Prof. Catherine Heymans gibi birçok gökbilimcinin bu deneyleri dikkatle izlemesine yol açtı.
BBC’ye konuşan Heymans, “Karanlık Güç düşündüğümüzden bile daha tuhaf görünüyor. 2024’te bilgiler epeyce yeniydi, kimse bundan tam olarak emin değildi ve daha fazla çalışma yapılması gerektiği düşünülüyordu.
“Ancak artık daha fazla data var ve bilim topluluğu tarafından daha fazla inceleme yapılıyor, bu nedenle ‘sapmanın’ ortadan kalkması ihtimali de; hakikaten büyük bir keşfe hakikat ilerliyor olma ihtimalimiz de var.”
Peki bu değişime ne sebep oluyor?
“Kim bilir!” diye sevinçle itiraf ediyor Prof. Lahav.
“Bu yeni sonuç doğruysa, değişime sebep olan mekanizmayı bulmamız gerekiyor ve bu da orijinal bir teori manasına gelebilir, bu da bunu çok heyecan verici” diye ekliyor.
DESI, önümüzdeki iki yıl boyunca daha fazla data toplamaya devam edecek.
Gözlemlerinin kesin olarak yanlışsız olup olmadığını saptamak için yaklaşık 50 milyon galaksi ve öbür parlak cismi ölçmesi planlanıyor.
Kaliforniya’daki Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı’nda doktora sonrası araştırmacısı Andrei Cuceu, “Evrenin bize nasıl çalıştığını manaya işindeyiz ve tahminen de bize düşündüğümüzden daha karmaşık olduğunu söylüyordur” diyor
Karanlık Güç’ün tabiatı hakkında daha fazla detay, Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Euclid misyonu tarafından elde edilecek.
DESI’den daha uzakları araştıracak ve daha da fazla detay elde edecek olan uzay teleskopu 2023’te fırlatıldı. Yeni imgelerini 19 Mart’ta yayımladı.
DESI araştırması dünya çapında 70’ten fazla kurumdan 900’den fazla araştırmacının iştirakiyle gerçekleşiyor.
