Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Lideri Prof. Dr. Fahrettin Altun, “Hakikatin, gerçek haberin korunması kadar, haberciliğin geleceği açısından da bu kanunun bir an evvel güncellenmesi, daha hakikat bir deyişle çağdaş bir Dijital Telif Maddesi’nin yürürlüğe girmesi elzemdir” dedi.
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Lideri Prof. Dr. Fahrettin Altun, İstanbul’da düzenlenen 2. Haberin Telifi ve Medyada Yapay Zeka Sempozyumu’na katıldı. Burada bir konuşma yapan Altun, hedeflerinin muhabirlerin, gazetecilerin, basın işçilerinin büyük emek ve özveri ile hazırladıkları özgün içeriklerin, bedeli ödenmeden ticari maksatla kullanılmasının önüne geçmek olduğunu söyledi. Başka bir hedeflerinin yayıncıların ürettiği içeriklerin bedelsizce kullanılmasıyla oluşan haksız rekabeti ortadan kaldırmak olduğunu söyleyen Altun, “Bu doğrultuda bir an evvel basın haber içeriklerinin telifinin müdafaası için gerekli mevzuat çalışmalarının yapılması için gerekli ortamın hazırlanmasına katkıda bulunmak. Gerçek haber üretimi, zahmetli, maliyetli, emek isteyen, çetrefilli bir iştir. Örneğin, Anadolu Ajansı’nın pandemi devrinde yaptığı gazetecilik, Rusya-Ukrayna Savaşı’nda sergilediği habercilik performansı veya İsrail’in Gazze’de uyguladığı soykırımdan bu yana Gazze’de verdiği hakikat uğraşı ‘yalın birer olgusal bilgi paylaşımı etkinliği’ olarak ele alınmamalıdır. Alandan, emek verilerek, ter dökülerek yeri geldiğinde canı kıymetinde derlenen bilgilerle yoğrulan haber metinlerinin, olgusal bağlamı münasebet gösterilerek telif hakkından yoksun bırakılamaz. Çok açık ve net bir halde vurgulamak istiyorum; haber metni, mutlak surette telif hakkı kapsamına alınarak korunması gereken bir yapıttır. Bu analog medya periyodu için de, dijital medya periyodu için de geçerli olan bir gerçekliktir. Hatta ve hatta içinde bulunduğumuz şu dijital medya-iletişim eko-sistemi içinde haberin telif hakkı ile korunması sorunu, analog medya devrinden çok daha değerli ve acil bir hal almıştır. Çünkü bugün yepyeni haber içeriklerinin müsaadesiz bir biçimde çarçabuk ve süratle sirkülasyona sokulabildiğini görüyoruz. Bu durum, özgün içerik üreten medya kuruluşlarının gelirlerinin azalmasına, münasebetiyle da medyamızın iş modellerine ziyan vermektedir. Ne yazık ki Batılı dijital medya şirketleri, toplumsal medya platformları, teknoloji devleri bu durumdan haksız yarar elde etmekte, dahası açık ve net bir biçimde medya kesiminde haksız rekabet ortamı oluşturulmaktadır. Bu gidişe bir dur denmesi gerektiği açıktır.
Bizler her platformda lisanımız döndüğünce şu gerçeği lisanla getirmeye çalışıyoruz. Bugün insanlık, global düzlemde bir adalet sıkıntısıyla pençeleşmektedir ve bu adalet krizini derinleştiren esas dinamiklerinden biri de bütün dünyanın muhatap olduğu medya emperyalizmi ve dijital faşizmdir” dedi.
“Modern bir Dijital Telif Maddesi’nin yürürlüğe girmesi elzemdir”
Batılı medya şirketlerinin global adaletsizliği yaydığını, kurumsallaştırmaya çalıştığını söyleyen Altun, “Tam da bu nedenle toplumlararası bağlantı, asimetrik halde cereyan etmekte, eşitlerarası bir ilgi olarak karşımıza çıkmamaktadır. Kelamını ettiğimiz Batılı medya şirketleri, toplumsal medya platformları, orjinal haber içerikleri başta olmak üzere dünya üzerindeki bilgi kaynaklarını sömürmekte, bu içerikleri istedikleri formatlarda dağıtarak büyük gelirler elde etmektedir. Malumlarınız, Türkiye’de haberciliği de içine alacak biçimde telif hakları, 1952 yılında yürürlüğe giren 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır. Hakikatin, gerçek haberin korunması kadar, haberciliğin geleceği açısından da bu kanunun bir an evvel güncellenmesi, daha hakikat bir deyişle çağdaş bir Dijital Telif Maddesi’nin yürürlüğe girmesi elzemdir. Ülkemizde, hali hazırda dijitalleşen medya bölümünde faaliyet gösteren yayıncıların bu faaliyetleri karşılığında gelir elde etmesine imkan tanıyacak, Avrupa Birliği müktesebatına da uyumlu biçimde telif haklarını düzenleyecek bir yasa yapılması gündemde. Kelam konusu düzenleme için teknik çalışmalar; Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Rekabet Kurumu ve Basın İlan Kurumu üzere paydaşların katkılarıyla sürdürülüyor. Haber içeriklerinin telifinin korunması için gereken adımların atılması, her şeyden evvel gerçek haberciliğin gelişmesine, kökleşmesine, gazetecilik mesleğinin güçlenmesine hizmet edecek. Medya kuruluşlarımızın, haber ajanslarımızın Batılı toplumsal medya şirketleri tarafından sömürülmesi sona erecek. Karşımızda bir sömürü var. ve bu sömürüyü gerçekleştirilenler Batılı toplumsal medya platformları, büyük teknoloji şirketleridir. Sömürülense bizim haber ajanslarımızdır. Bizim gerçek haber üreten medya kuruluşlarımızdır. Şayet haberin telif hakları korunursa medyada etik davranış kodları güçlenecek. ve dahası her bir vatandaşımızın, toplumumuzun, devletimizin, ülkemizin verdiği palavra haberle, dezenformasyonla uğraş sürecinde değerli bir kazanım elde edilmiş olacak” diye konuştu.
“Yapay zekanın medya üzerinde oynadığı faal rol geniş bir yelpazeyi kapsıyor”
“Yapay zeka teknolojilerinin medya alanında kullanılması toplumsal adalet ve şeffaflık unsurlarına uygun olmak zorundadır”
Herkesin bildiği üzere medyanın, toplumu bilgilendirme ve kamuoyu oluşturma fonksiyonuyla demokrasi ismine vazgeçilmez bir öge belirten Altun, “İşte tam da bu nedenle; yapay zeka teknolojilerinin medya alanında kullanılması toplumsal adalet ve şeffaflık prensiplerine uygun olmak zorundadır.
Altını bilhassa çizmek isterim ki Bağlantı Başkanlığımızın tüm üniteleri, yapay zekanın toplum üzerindeki tesirlerini göz arkası etmenin büyük bir kusur olacağı şuuruyla toplumsal faydayı gözeten insan odaklı bir perspektifi öncelemektedir. Bu çerçevede, birçok memleketler arası aktörün, dijital dünyada hesap verilebilirliği sağlamaya çalıştığı günümüzde, Bağlantı Başkanlığı olarak her bir çalışanımız ve ünitemizle; profesyonel ve kaliteli gazeteciliğin sürdürülmesi, toplumun nitelikli ve yanlışsız bilgiye erişim sağlaması ve dijital medyada haksız rekabetin önlenmesi maksadıyla yürütülen gayretleri en güçlü biçimde desteklemeyi sürdüreceğimizin bilmenizi isterim. Elbette, yapay zeka teknolojileriyle birlikte haber içeriklerinin telifi konusunun günden güne daha önemli bir meydan okumaya dönüştüğü de izahtan varestedir. Mevcut yasalar eser sahiplerinin maddi haklarını muhafazaya uğraş etse de, yapay zekanın tıpkı müellifin metninden hareketle oluşturduğu eserin telifinin kimde olacağı şimdi muammadır. Kesin olan şu ki, yapay zeka araçları gelişmeye devam ettikçe insan ve yapay zeka üretimi olan içerikleri ayırt etmek daha da güçleşecek. Bu zahmeti aşmanın yolu ise telif başlığı altındaki yeni sorulara karşı her an teyakkuzda olmaktan geçiyor. Son olarak şunu da belirtmek isterim ki, mevcut telif hakkı maddelerinin güncellenmesi sürecinde milletlerarası bir işbirliği de çok değerlidir. İrtibat Başkanlığı olarak 22 farklı ülkeyle irtibat ve medya alanında yaptığımız mutabakatlarla, bu meselelerin tahlilinde benimsediğimiz milletlerarası işbirliği yaklaşımımızın somut bir tezahürüdür” dedi. – İSTANBUL